حَضرَتِ آب

چیز مهمی نبود.

+

 از اثرات همنشینی با بقال جماعته :| حتما توی داستان بعدی به این اثر توجه داشته باشید که خیلی مهمه :دی

نه! اعتماد که عقلانیت نیست. عقلانیت یعنی محاسبه ضرر و زیان. می شه بگیم وعده های الهی هم جزئی از محاسبه باشه البته.

+

اتفاقا نکات خاصی توی حرفشون هست. ایشون محاسبه رو نفی نمی کنند اما می گن روی حساب و کتاب نباید عمل کرد. مومن روی این چیزها عمل نمی کنه. مثلا نمی گه اونها ١٠٠٠ نفرند ما ١٠ نفر پس عقب نشینی می کنیم. یا مثلا در داستان حضرت یوسف، زلیخا دربهای متعددی رو چند قفله کرد (و قلّقت الابواب) و حضرت یوسف رو هم مجبور کرد. محاسبه می گه چی؟ می گه مجبورم دیگه! رزق من غیر حسابیه که رسیده! اما حضرت یوسف یه کار "غیر عقلایی" کرد. به سمت دربهای چند قفله دوید. خدا هم که رفتار او رو مشاهده کرد، درب های چند قفله رو برای او باز کرد و او رو نجات داد. او روی محاسبه عمل نکرد روی محاسبه هم نتیجه نگرفت! روی آیات مربوط به جنگ بدر تامل کنید می بینید نکات ویژه ای از این دست اونجا هست. (آیات سوره انفال). همه این حرف ها تقریبا حول مفاهیم آیات "" وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ" مطرحه. حالا تا این هفته ببینیم دقیقا درست فهمیدم یا نه

شوخی های من رو جدی نگیرید ها! همه اش الکی ه... اگه ناراحتتون می کنه بگید لطفا.

+

درباره موضوع پست هم واقعا چیز مهمی نبود. اصلا می خواستم حذفش کنم. یه مطلبی بود که از استادی پرسیدم که نه مقدماتش رو نوشتم نه نتیجه نهایی و پاسخش رو می دونم. البته تو جواب کامنت جناب سرگشته کمی توضیح بیشتری دادم. اگر قسمت خاصی اش توضیح می خواد بگین عرض می کنم خدمتتون.

نه دیگه! عقل دینی در برابر عقل مادی. معاویه نهایتا عقل مادی داشت نه دینی. یعنی می تونست دو دوتا چهارتا های دنیایی رو حساب کنه. شما که اهل مطالعه و دقت هستید این خطبه امیرالمومنین در نهج البلاغه رو هم ببینید :

خطبه 146 ظاهرا با عنوان :

و من کلام له علیه السّلام و قد استشاره عمر بن الخطاب فی الشخوص لقتال الفرس بنفسه

عمر از ایشون راهنمایی خواسته درباره جنگ با ایران که خودش بره یا نه و دوتا سوال دیگه. این عبارات رو ببینید:

إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ لَمْ یَکُنْ نَصْرُهُ وَ لاَ خِذْلاَنُهُ بِکَثْرَةٍ وَ لاَ بِقِلَّةٍ وَ هُوَ دِینُ اَللَّهِ اَلَّذِی أَظْهَرَهُ وَ جُنْدُهُ اَلَّذِی أَعَدَّهُ وَ أَمَدَّهُ حَتَّى بَلَغَ مَا بَلَغَ وَ طَلَعَ حَیْثُ طَلَعَ وَ نَحْنُ عَلَى مَوْعُودٍ مِنَ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ مُنْجِزٌ وَعْدَهُ وَ نَاصِرٌ جُنْدَهُ 

دقیقا در نفی محاسبه عقلاییه.  اصلا بحث بحث یه آدم غیر مومن نیست. یه آدم دین مدار آیا باید تکلیف خودش رو بر اساس محاسبه تشخیص بده یا بر مدار دیگری (که من نمی دونم) تشخیص بده؟ محاسبه دینی. بر اساس شرع. الان جزو شرایط امر به معروف و نهی از منکر احتمال تاثیره. یعنی محاسبه. یه موقع از دین هدا طرف رو کلا زده نکنی. روی دنده لجبازی نیفته. بدتر نکنه. دور تر نره. اینها محاسبه نیستن پس چی هستند؟ اصلا صلح امام حسن صلح حدیبیه چه جوری جمع می شه با این حرف ها؟ می دونید چی می خوام بگم؟ و خیلی مسایل دیگه. ان شا الله فردا صبح حل بشه...

درسته اما حرف سر " عمل مومنانه "است. بذارید یه مثال بزنم. نمی دونم شما خانم هستید یا آقا. فرض می کنم آقا هستید! اگر سن شما حدود 25 سال باشه, در اواخر تخصیلتون باشید شغلی نداشته باشید هنوز، سربازی نرفتید، درآمدی ندارید و ... و یک مورد بسیار خوب ازدواج برای شما پیشنهاد می شه. آیا قدم جلو کذاشتن "عاقلانه" است؟ آیا عقلای قوم چنین کاری می کنند؟

اما در قرآن آمده : "اِن یَکوُنُوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ الله مِن فَضلِهِ" یا پیامبر فرمود :"مَن تَرَک التَزویج مُخافَه العیله فَقَد ساء ظَنَهُ بِالله عَزوجَل اِنَّ اللهَ یَقول: اِن یَکوُنُوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ الله مِن فَضلِهِ". کی حاضره ازدواج کنه بر اساس وهده قطعی الهی؟ یا حاضره بچه دار بشه برای وعده قطعی الهی "وکاین من دابه لا تحمل رزقها؛ الله یرزقها وایاکم و هو السمیع العلیم" یا "و لا تقتلوا اولادکم من املاق نحن نرزقکم و ایّاهم"... عاقلانه تلقی نمی شه. در محاسبات نمی گنجه اما مومن اعتماد به وعده خدا می کنه...

این حرف استاد بود. حرف من اما این بود که وظیفه بر اساس محاسبه شکل می گیره و شما مکلف به عمل به وظیفه اید... مثلا درسته خدا وعده داده "إِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لاَیستَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ یسْتَقْدِمُونَ" یعنی اجل انسان سر وقتش میاد و جلو و عقب نمی شه اما این دلیلی بر این نیست که شما بی محابا مثلا با دشمن درگیر بشی. بدون هیچ ملاحظه و احتیاطی از سنگر بیرون بزنی و در برابر تیر دشمن به سوی او حرکت کنی. بی دلیل. احتیاط هم شرط عقله هم دستور دینی. "لَا تُلْقُوا بِایدیکمْ اِلَی التّهْلکهِ"... اگر کسی احتیاط کرد و محاسبه کرد تکلیف دینی اش رو انجام داده.

حالا جمع بندی این دو حرف چگونه است؟ نمی دونم. کلاس هم این هفته نبود و هفته بعد هم نیست متاسفانه...

حرفتون درسته اما این تقسیم بندی عقل نیست بلکه مطلب اینجاست که عقل که قوه سنجش انسان ه (تعریف عقل از دیدگاه من) با چه مقدماتی کار می کنه. یعنی اینها به عقل برنمی گرده بلکه به مقدماتی بر می گرده که عقل برای سنجیدن ازشون بهره می بره. به این لینک توضیح خوبی بیان کرده:

اینجا رو ببینید لطفا: +

+

اون فرمایش تون هم روایت ه: العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان

درباره عقل و جهل هم درسته. جهل گاهی در برابر علم و گاهی (مخصوصا در نگاه دینی) در برابر عقل به کار رفته. فکر کنم با همون تعریفی که از عقل کردم (قوه سنجش) بشه به نحوی جمعبندی کرد بین این حرف ها. اما یه احتمال هم هست و اون اینکه عقل در بخش هایی عرفی و در بخش هایی حقیقی و دینی منظور باشه چه در روایات و چه در همین مباحث. باید از اساتید فن پرسید.

+

گمان نکنم با درکی که من دارم از این بحث و این واژه ها بحث "نتیجه یا وظیفه" و یا "مصلحت یا حقیقت" باشه. مثالی که برای جناب سرگشته (کامنت دوم) زدم فکر کنم روشنگر باشه. ممکنه جاهایی نزدیک بشه اما دقیقا اون نیست. گرچه در بحث "مصلحت یا حقیقت" من جمله دکتر شریعتی رو بیشتر شاعرانه می بینم تا دقیق. در نظر اول و نگاه اول قبول ندارم حرفشون رو با این اطلاق لااقل. اما بیشتر فکر کنم شاید درک درست تری بهش پیدا کنم.

منم نگفتم بی عقله. راستش فکر کنم باهاتون موافق نیستم تو بخش دوم. قرآن وقتی درباره عقلا و کسانی که عقل دارند صحبت می کنه اتفاقا دم از مسایل و تدبرهای اولیه میزنه. مثلا این آیه رو ملاحظه بفرمایید: ام تحسب انَّ اکثرهم یسمعون او یعقلون؟ ان هم الا کالانعم... (سوره فرقان آیه ٤٤). در برابر مثل چهارپا عمل کردن رو عاقل بودن لحاظ کرده. یعنی سطحی تقریبا اولیه. یا آیه ١٠٠ سوره یونس: ما کان لنفس ان تومن الا باذن الله و یجعل الرجس علی الذین لایعقلون. یعنی کسی که ایمان آورد عاقل است. یا می فرماید "و قالوا لو کنا نسمع او نعقل، ما کنا فی اصحاب السعیر" (سوره ملک ١١) مگه کسی که احتیاط می کنه یا الان بر اساس مصالحی دیر ازدواج می کنه که بنیان مالی او قوی تر بشه جهنمی می شه؟!. حتی جالب تر اینکه وقتی گزارش دشمنان و کفار رو هم میده اونها رو با یک چوب نمی رونه و می فرماید "اکثرهم لایعقلون" مثلا مائده آیه ١٠٣.

عقل هم مراتبی داره. قبول دارم. (البته شما فرمودید که اونی که ازدواج نمی کنه عملش غیر عاقلانه است که من اصلا قبول ندارم این رو. ممکنه هر دو عاقلانه باشه که باز سوالم اینه که تکلیف و وظیفه جایگاهش کجاست و شرایطی که بر انسان بار میشه چطور شکل می گیره؟ بر چه مبنایی؟) و احتمالا درست جواب در همین نقطه است. که باید فکر کنم. فقط می مونه اینکه اختلاف رفتار ائمه به چه صورت توجیه بشه این میان...

البته ازدواج واجب میشه وقتی احتمال به گناه افتادن بده آدم...

+

ممنون از همفکری هاتون. کمک بزرگی بودند. حتما خیر هستند. حتما. ان شا الله که نافع هم باشه...